Hoe te beginnen?
Wij snappen dat het aan 't begin erg moeilijk en verwarrend kan zijn om piano te leren spelen. Graag helpen we je een eindje op weg, en vandaar dit onderwerp. Misschien kan je al een beetje pianospelen, maar snap je een specifiek onderwerp niet. Dan kan je gemakkelijk naar de kopjes kijken en het stukje dat je nog niet snapt lezen. Hopelijk helpen we je hier mee! Het zou ook helpen als je een piano hebt waar je op kan oefenen, maar de eerste stukjes zijn vooral theorie. Ik zou zeggen...Laat de les maar beginnen!
Noten
Het eerste wat je moet weten om piano te kunnen spelen, zijn de noten. Wat? Nee, die kun je niet eten. De noten waar wij het over hebben, zijn de bolletjes die aan soms rare stokjes aan de notenbalk hangen. Eigenlijk is het heel simpel!
Er zijn 7 noten: C - D - E - F - G - A - B. Je vraagt je zeker af waarom we niet gewoon bij de A beginnen, maar bij de C. Dat moet zo, omdat de C het centrale punt van de piano is. Kijk, een piano is verdeeld onder (standaard) 88 toetsen, 52 witte en 36 zwarte. Het centrale punt van een piano is een C, kijk maar:
Nu moet je natuurlijk iets weten over hoelang die noten duren. Dat wordt bepaald door het 'uiterlijk' van de noot. Een kwartnoot is een bolletje met een stokje eraan waarvan het bolletje helemaal zwart gekleurd is. Deze duurt, afhankelijk van de maatsoort, meestal 1 tel. Een halve noot is een bolletje met een stokje waarvan het bolletje niet gekleurd is. Deze duren meestal 2 tellen. Een hele noot is gewoon een niet ingekleurd bolletje. Zo zijn er nog een aantal nootsoorten. Je kunt ze allemaal zien in de notenboom hieronder:
Octaven
Je ziet nu vast het woord "Octaaf" staan. Hè? Octaaf? Wat is dat? Ook dat is eigenlijk best simpel! Een octaaf is de groep van de noten C tot en met de volgende C op de piano. Hieronder zie je een octaaf.
Je ziet nu vast het woord "Octaaf" staan. Hè? Octaaf? Wat is dat? Ook dat is eigenlijk best simpel! Een octaaf is de groep van de noten C tot en met de volgende C op de piano. Hieronder zie je een octaaf.
Plaatsen van noten op de piano
Misschien begrijp je wel al waar een noot staat op de notenbalk, maar omgekeerd is vaak lastiger. Mede daarom is de centrale c handig! Toch kan het een probleem zijn om te weten waar je een noot moet spelen op de piano. Hopelijk helpt de afbeelding hier onder je al wat verder!
Misschien begrijp je wel al waar een noot staat op de notenbalk, maar omgekeerd is vaak lastiger. Mede daarom is de centrale c handig! Toch kan het een probleem zijn om te weten waar je een noot moet spelen op de piano. Hopelijk helpt de afbeelding hier onder je al wat verder!
Zo ga je dus steeds verder. Het is niet heel erg moeilijk, je moet er gewoon elke dag op blijven oefenen. In het begin ga je nog vaak de regeltjes in de notenbalk tellen om te kijken welke noot het is. Dat is geen probleem, daar leer je het juist van. Op een gegeven moment ga je onthouden welke noot bij welke regel past en is het vloeiend spelen zonder tellen geen probleem meer. Veel mensen hoor je zeggen: 'Noten lezen is net zo als een boek lezen. Het is lastig om te leren, maar na een tijdje gaat het vloeiend en hoef je er niet meer bij na te denken!' Toen wij zelf begonnen met pianospelen, konden we deze uitspraak nauwelijks geloven. Maar nu zijn we het er helemaal mee eens! Het is dus oefenen, oefenen en nog eens oefenen! Het helpt om één noot in het speciaal te onthouden, als een houvast. Veel mensen gebruiken de centrale c, maar misschien voel jij je beter bij een andere noot. Vanaf die noot kan je proberen om steeds meer noten te onthouden zonder er moeite voor te hoeven doen!
Bladmuziek
Waarschijnlijk weet je wel een beetje af van bladmuziek...Groepen met lijntjes en verwarrende tekentjes die aan stokjes "vasthangen" aan die lijntjes. Er staan ook nog veel andere tekentjes en symbooltjes op die lijntjes. We gaan je nu een voor een uitleggen wat al die dingen betekenen!
Notenbalken en 'sleutels'
Notenbalken zijn die balken vol met lijntjes. Op deze lijntjes worden de noten geschreven. Een noot wordt altijd op een lijn geplaatst of tussen twee lijnen in. Aan het begin van deze notenbalken kunnen twee tekens staan. Of een soort omgedraaide 'F' of een raar streepjesding dat je misschien wel aan een viool doet denken. De viool wordt 'G-sleutel' of 'Viool-sleutel' genoemd en de F wordt de 'F-sleutel' genoemd. De balk met de G-sleutel wordt gespeeld met de rechterhand (sommige tussengevallen daargelaten) en de F-sleutel wordt met de linkerhand gespeeld. Hieronder zie je hoe de 'sleutels' er uit zien. De zwarte sleutel die links staat is de G-Sleutel (of: viool-sleutel). De paarse sleutel die rechts staat is de F-Sleutel. Voor alle duidelijkheid: Normaal is de F-Sleutel ook gewoon zwart, maar we denken dat dit duidelijker is. Kijk eens naar het plaatje onder de tekst van : Mollen en Kruisen. Kun je de G-Sleutels / Viool-sleutels zien? Dat is de plaats waar je de sleutels altijd kan vinden in een muziekstuk!
Notenbalken en 'sleutels'
Notenbalken zijn die balken vol met lijntjes. Op deze lijntjes worden de noten geschreven. Een noot wordt altijd op een lijn geplaatst of tussen twee lijnen in. Aan het begin van deze notenbalken kunnen twee tekens staan. Of een soort omgedraaide 'F' of een raar streepjesding dat je misschien wel aan een viool doet denken. De viool wordt 'G-sleutel' of 'Viool-sleutel' genoemd en de F wordt de 'F-sleutel' genoemd. De balk met de G-sleutel wordt gespeeld met de rechterhand (sommige tussengevallen daargelaten) en de F-sleutel wordt met de linkerhand gespeeld. Hieronder zie je hoe de 'sleutels' er uit zien. De zwarte sleutel die links staat is de G-Sleutel (of: viool-sleutel). De paarse sleutel die rechts staat is de F-Sleutel. Voor alle duidelijkheid: Normaal is de F-Sleutel ook gewoon zwart, maar we denken dat dit duidelijker is. Kijk eens naar het plaatje onder de tekst van : Mollen en Kruisen. Kun je de G-Sleutels / Viool-sleutels zien? Dat is de plaats waar je de sleutels altijd kan vinden in een muziekstuk!
Mollen en kruisen
Naast deze 'sleutels' zijn er ook dingen die 'mol' en 'kruis' worden genoemd. Een mol is een b, die voor een noot staat. Een kruis is een haakje, dat ook voor een noot staat. Ja, maar wat doen die mollen en kruisen daar dan? Simpel: Als er een mol staat, moet je de dichtsbijzijnde zwarte toets aan de linkerkant spelen. En als er een kruis staat, moet je de dichtsbijzijnde zwarte toets aan de rechterkant spelen. Dat is vast nog een beetje verwarrend. Kijk maar eens naar het plaatje onder deze tekst. De zwarte toetsen hebben namen. En de meeste niet maar een, maar twee namen! Hoe kan dat nou weer? Nou, als je de d met een mol speelt, noem je de zwarte toets die je speelt des. Alle namen van zwarte toetsen die gespeeld worden door een mol voor een noot: Des, Es, Ges, As, Bes. Je noemt ze dus hetzelfde als de witte toets met een mol, maar dan met -es of -s. Met noten die kruisen hebben werkt het bijna hetzelfde. Je zet er dan geen -es achter, maar -is. Alle namen van zwarte toetsen die gespeeld worden door een kruis voor een noot: Cis, Dis, Fis, Gis, Ais. Zoals je misschien hebt gemerkt, zijn er niet bij alle noten zwarte toetsen. Soms staan de mollen en kruisen niet voor een noot, maar ergens aan het begin van het muziekstuk op een plaats in de notenbalk. Dat kan even verwarrend zijn! Maak je maar geen zorgen, zo lastig is dat niet. Het betekent dat je overal in dat muziekstuk een noot moet spelen met een mol / kruis. Dus: Staat er een mol aan het begin van een muziekstuk op de plaats waar je normaal ook de d vindt? Dan speel je overal in het stuk als je een d moet spelen een des! Maar niet alleen de des die precies op de plaats van de mol stond, maar alle dessen! Het werkt precies hetzelfde met kruisen, maar dan zou je geen des spelen, maar een dis! De namen van de zwarte toetsen blijven hetzelfde, ook als de mol of het kruis niet voor een noot staat. Er is nog één ding dat je moet weten: Als er een kruis of een mol voor een noot staat, en precies diezelfde noot komt in dezelfde maat nog een keer voor, speel je ook die noot met een kruis of een mol!
Het herstellingsteken
Stel je voor dat een componist (iemand die muziekstukken schrijft / bedenkt / creëert) overal in zijn stuk de d met een kruis gespeeld wil hebben, behalve op één plaats. Dat zou rot zijn, want dan moet hij toch overal een kruis voor de d zetten en zou het niet kloppen als hij vooraan het stuk een kruis zou zetten op de plaats van een d. Daarom is er het herstellingsteken! De componist kan toch vooraan het stuk een kruis zetten op de plaats van een d, want hij hoeft om alles te laten kloppen alleen maar een herstellingsteken te zetten voor die ene d waar geen kruis voor hoort te staan! De regels van het herstellingsteken zijn echt heel simpel: Elke noot waar een herstellingsteken voor staat, moet zonder kruis / mol gespeeld worden! Als er een herstellingsteken voor een noot staat, en precies diezelfde noot komt in dezelfde maat nog een keer voor, speel je ook die noot niet met een mol / kruis! Het herstellingsteken lijkt een beetje op een kruis, dus vergis je niet! Kijk maar hoe het herstellingsteken er uit ziet:
Stel je voor dat een componist (iemand die muziekstukken schrijft / bedenkt / creëert) overal in zijn stuk de d met een kruis gespeeld wil hebben, behalve op één plaats. Dat zou rot zijn, want dan moet hij toch overal een kruis voor de d zetten en zou het niet kloppen als hij vooraan het stuk een kruis zou zetten op de plaats van een d. Daarom is er het herstellingsteken! De componist kan toch vooraan het stuk een kruis zetten op de plaats van een d, want hij hoeft om alles te laten kloppen alleen maar een herstellingsteken te zetten voor die ene d waar geen kruis voor hoort te staan! De regels van het herstellingsteken zijn echt heel simpel: Elke noot waar een herstellingsteken voor staat, moet zonder kruis / mol gespeeld worden! Als er een herstellingsteken voor een noot staat, en precies diezelfde noot komt in dezelfde maat nog een keer voor, speel je ook die noot niet met een mol / kruis! Het herstellingsteken lijkt een beetje op een kruis, dus vergis je niet! Kijk maar hoe het herstellingsteken er uit ziet:
Maten
Ook belangrijk om te weten als je goed bladmuziek wil kunnen lezen: Wat is een maat? Dat leggen we je nu uit!
Een maat is een stukje uit het muziekstuk. Je ziet wat een maat is aan de streepjes:
Ook belangrijk om te weten als je goed bladmuziek wil kunnen lezen: Wat is een maat? Dat leggen we je nu uit!
Een maat is een stukje uit het muziekstuk. Je ziet wat een maat is aan de streepjes:
Hoeveel plek er tussen de maatstrepen zit, wordt bepaald door een maatsoort. Een maatsoort bepaald hoeveel tellen er in één maat zitten en hoe lang een kwartnoot duurt. Hier zie je er een paar:
Als je een 2/2 maatsoort hebt, staat de bovenste 2 voor hoeveel tellen er in de maat zitten en de onderste 2 voor hoeveel tellen een kwartnoot duurt.